Συμβουλευτική Ψυχολογία και Εξαρτήσεις
1. Τι είναι η Συμβουλευτική Ψυχολογία;
Η Συμβουλευτική Ψυχολογία επικεντρώνεται στην πρόληψη, την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την ενίσχυση της προσωπικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο των εξαρτήσεων, ο ρόλος της είναι υποστηρικτικός και ενδυναμωτικός, με στόχο την αλλαγή συμπεριφορών και στάσεων του ατόμου απέναντι στη χρήση ουσιών ή συμπεριφορικά εξαρτητικά μοτίβα.
2. Σκοπός της Συμβουλευτικής σε άτομα με εξαρτήσεις
- Κατανόηση των αιτίων της εξάρτησης (συναισθηματικά, κοινωνικά, ψυχολογικά).
- Ανάπτυξη κινήτρων για αλλαγή.
- Ανακούφιση από ψυχική οδύνη (άγχος, κατάθλιψη, ενοχή).
- Ενίσχυση αυτοεκτίμησης και ταυτότητας χωρίς εξάρτηση.
- Δημιουργία εναλλακτικών τρόπων διαχείρισης δυσκολιών.
3. Εφαρμοσμένες Προσεγγίσεις στη Συμβουλευτική για Εξαρτήσεις
α. Συμβουλευτική Κινήτρων (Motivational Interviewing – MI)
- Ενίσχυση εσωτερικής θέλησης για αλλαγή.
- Σεβασμός στην αυτονομία του ατόμου.
- Ιδιαίτερα χρήσιμη σε στάδια άρνησης ή αμφιταλάντευσης.
β. Γνωσιακή-Συμπεριφορική Συμβουλευτική (CBT-based)
- Αναγνώριση και αλλαγή σκέψεων που οδηγούν στη χρήση.
- Ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης, διαχείρισης πίεσης, και πρόληψης υποτροπής.
γ. Συμβουλευτική Κρίσης
- Παρέχεται σε καταστάσεις έντονης ψυχολογικής φόρτισης ή κινδύνου (π.χ. υποτροπή, οικογενειακή κρίση).
- Στόχος: άμεση σταθεροποίηση και στήριξη.
δ. Ομαδική Συμβουλευτική
- Παρέχει αίσθημα ταύτισης και κοινωνικής υποστήριξης.
- Προάγει την αλληλεπίδραση και την ενδυνάμωση μέσα από το μοίρασμα εμπειριών.
4. Σημαντικά Θεματικά Πεδία της Συμβουλευτικής Εξαρτήσεων
- Διαχείριση συναισθημάτων (θυμός, θλίψη, μοναξιά).
- Ανάπτυξη υγιών σχέσεων και κοινωνικών δεξιοτήτων.
- Οριοθέτηση και απομάκρυνση από τοξικά περιβάλλοντα.
- Συνεργασία με θεραπευτικές κοινότητες, ιατρούς ή κοινωνικές υπηρεσίες.
5. Συμπεράσματα
Η Συμβουλευτική Ψυχολογία αποτελεί βασικό εργαλείο στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, κυρίως στα πρώτα στάδια της αναγνώρισης του προβλήματος και της κινητοποίησης για αλλαγή. Είναι μια ανθρωποκεντρική και μη επικριτική προσέγγιση, που σέβεται τον ρυθμό και τις δυνατότητες κάθε ατόμου, ενώ βοηθά στη σταδιακή οικοδόμηση μιας ζωής χωρίς εξαρτήσεις.